PubMed ve PMC (PubMed Central) arasındaki fark nedir?
Çok karıştırılan bu iki terim özünde iki farklı hizmeti barındırır.
PubMed
ABD Sağlık Bakanlığı, Ulusal Tıp Kütüphanesi (National Library of Medicine (NLM)) tarafından hazırlanan ücretsiz bir platformdur; veritabanı değil.. Kurumla ilgili kamuya açık bilgi, belgelerin, sağlık, yaşam bilimleri, biyomedikal konularında bibliyografik verilerin, makale özet ve referansların tek bir platformdan sunulduğu bir arayüzdür.
ABD Sağlık Bakanlığının hazırladığı bilgi hizmet ve servislere ulaşmada bir arama motoru görevini üstlendiği için PubMed’i sağlık bilimlerinin Google’ı olarak düşünebilirsiniz.
PubMed’in indeks veritabanı ise MEDLINE’dır. MEDLINE’ı tanıtmadan önce indeksleme işlemlerinin neler içerdiğini kısaca bahsetmenin, MEDLINE’ı daha iyi tanımanıza yardımcı olacağına inanıyorum.
İndeksleme nedir?
İndeksleme; bilgi kaynağına erişmek için önceden belirlenen başlıklar altında bilginin işlenmesi, bu başlıkların birbiriyle ilişkilendirilmesi ve veritabanı içinde farklı kriterlerde arama yapılmasını sağlamak için gerekli işlemlerin bütünüdür.
Her indeks önceden belirlediği konusu, içeriği ve seçim kriterleri dahilinde başvuru yapan yayınevleri ve dergileri değerlendirerek dergi seçim işlemlerini gerçekleştirir. Kabul edilen dergilerin sayı ve makaleleri bir süreçten geçirilerek işlenir.
Her makale, veritabanının hazırladığı kontrollü kelime dizinleri olan konu başlığı ve anahtar kelimeler altında, bibliyografik bilgileriyle (yazar adı, makale adı, dergi adı vb.) sisteme yüklenerek, aranabilir, ilgili kayıtlarla ilişkilendirilebilir duruma getirilir.
PubMed’de indeksleme işlemini sadece ve sadece MEDLINE yürütmektedir.
MEDLINE (Medical Literature Analysis and Retrieval System Online)
NLM’nin kurulduğu tarihlerde Indeks Medicus adıyla makaleleri indeksleyen bu servis günümüzde MEDLINE olarak adlandırılmaktadır.
MEDLINE; PubMed’de yer almak isteyen bilimsel dergiler ve yayınevleri için başvuru şartlarını ve dergi seçim kriterlerini belirlemektedir. Oldukça yüksek bilimsel yeterlilik ve yayın standartlarını içeren bu kriterler eşliğinde tüm başvurular incelenmektedir.
Başvuru yapan dergiler, yılda üç kez toplanan Literatür Seçimi Teknik Hakem Komitesi (Literature Selection Technical Review Committee-LSTRC) tarafından değerlendirilmekte; dergi seçim işlemleri tamamlandıktan sonra kabul edilen tüm makaleler MeSH terimleri altında ve her makaleye birer PubMed ID (PMID) numaraları atanarak indekslenmektedir.
MEDLINE indeksine kabul edilmek, bilimsel bir tıp dergisi için oldukça yüksek bir prestijin yanında, derginin görünürlüğünü ve makale başvurularını da önemli ölçüde arttırmaktadır.
MEDLINE erişimleri için; ClinicalKey-ELSEVIER, MEDLINE- EBSCOhost, OVID LWW Total Access Collection veritabanlarını ziyaret edebilirsiniz. Bu veritabanlarına Kütüphane web sayfası, “Abone Veritabanları” sekmesinden ulaşabilirsiniz.
MeSH (Medical Subject Headings)
Sağlık bilimleri konu başlığı listesi olan MeSH, NLM’nin hazırladığı kontrollü kelime dizinleridir. Hiyerarşik bir yapıda düzenlenen bu kelime ve tanımlayıcı terimler çalışmanın türünü ve konusunu da içerdiğinden bu kelimelerle farklı aramalar yapabilir ya da seçtiğiniz anahtar kelimelerinizin doğruluğunu bu alanda kontrol edebilirsiniz.
PubMed Clinical Queries
Bu alanda arama yaparak sistematik derlemelere, meta analizlere, klinik araştırma ve yönergelere ulaşabilirsiniz. Arama sonuçları; Clinical Study Categories, Systematic Reviews ve Medical Genetics başlıkları adı altında listelenir.
PubMed Health
Klinik araştırmaların sistematik olarak gözden geçirilmesine dayanan PubMed Health; sistematik derlemelerde klinik etkilerin hangi hastalık tedavilerinde ya da önleme yöntemlerinde kanıtlandığını gösterir.
PubMed LinkOut Hizmeti
NLM tarafından hayata geçirilen ve bir kütüphane hizmeti olan LinkOut; PubMed arama sonuç listesinde yer alan makalelerin tam metinlerini, Kütüphanenin abone olduğu elektronik kaynaklarla bağlantı kurarak erişime sunar. Üniversite Kütüphanemizin de kurulumunu gerçekleştirdiği bu sistem sadece Kampüs içi ve Kampüs dışı erişimde kullanılabilmektedir. PubMed arama sonuç listenizde yer alan makalelere tıkladığınızda, makalenin altında ya da sağ tarafta LinkOut sekmesinin aktif olduğunu görebilirsiniz.
PMC (PubMed Central)
Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi (National Center for Biotechnology Information-NCBI) tarafından yürütülen ücretsiz dijital arşiv hizmetidir. Sağlık ve biyomedikal konularında yayınlanmış kamuya açık tam metin makaleleri depolar ve kullanıma sunar.
Ulusal Bilimler Akademisi ve Hücrenin Hücre Biyolojisi Bildirileri'nin tam metin içeriğiyle hizmete başlayan PubMed Central, günümüzde yaklaşık 2000'den fazla derginin tam metin içeriklerini depolayarak erişime sunmaktadır.
NLM’nin, PubMed Central’a yönelik hedefi sağlık bilimleri alanında elektronik dergi ve makalelere erişimi ve korumayı sağlayan dünya çapında dijital bir tıp kütüphanesi oluşturmaktır. PMC giriş kriterleri MEDLINE gibi kapsamlı ve katı kurallara sahip 3 olmasa da PMC kapsamına girmek isteyen dergilerin bazı yayın standartlarına uyma zorunluluğu bulunmaktadır. PMC’ye kabul edilen dergilerin tam metin makalelerinin her birine PubMed Central ID (PMCID) numaraları verilerek arşivlenir.
KAYNAKÇA
1. Cross J. MEDLINE, PubMed, PubMed Central, and the NLM. Editors' Bulletin. 2006;2(1):1-5.
2. MEDLINE, PubMed, and PMC (PubMed Central): How are they different? [Available from: https://www.nlm.nih.gov/pubs/factsheets/dif_med_pub.html.]
3. Fact Sheet MEDLINE Journal Selection [Available from: https://www.nlm.nih.gov/pubs/factsheets/jsel.html.
Yorumlar
Yorum Yaz